Για να αντιμετωπιστούν οι υψηλοί λογαριασμοί, στην ΕΕ των 27 μόνο τα στελέχη της Γερμανίας και της Γαλλίας έχουν διαθέσει περισσότερους πόρους σε απόλυτες τιμές από εκείνους που έχει θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση Ντράγκι. Αν από τον Σεπτέμβριο του 2021 έως τώρα το Βερολίνο έχει εγκρίνει δαπάνες για πολλά χρόνια ίσες με 264,2 δισεκατομμύρια ευρώ, το Παρίσι, από την άλλη πλευρά, έχει διαθέσει 71,6 δισεκατομμύρια, ενώ η κυβέρνηση Ντράγκι έχει εκταμιεύσει 62,6 δισεκατομμύρια. Αυτό λέει το Γραφείο Μελετών CGIA που επεξεργάστηκε τα δεδομένα του Bruegel.
Μολονότι εκταμιεύτηκε για αρκετά χρόνια, είναι αλήθεια ότι οι γερμανικές οικογένειες και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να επωφεληθούν από ένα συνολικό ποσό βοήθειας ίσο με το 7,4 τοις εκατό του ΑΕΠ. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Γερμανία είναι η πρώτη βιομηχανική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει 24 εκατομμύρια κατοίκους περισσότερους από τη χώρα μας και συνήθως αντιμετωπίζει, από μετεωρολογική άποψη, χειμερινούς μήνες πολύ πιο άκαμπτους από τους δικούς μας.
Αν, από την άλλη πλευρά, αναλύσουμε τους πόρους που διατίθενται για τον μετριασμό του κόστους των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σε σχέση με το ΑΕΠ, η μόνη χώρα που προηγείται των Γερμανών είναι η Μάλτα (7,7%). Ακολουθούν, όπως είπαμε, η Γερμανία (7,4), η Λιθουανία (6,6), η Ελλάδα (5,7) και η Ολλανδία (5,3). Συνολικά, το τελευταίο έτος οι 26 χώρες της ΕΕ (δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από την Ουγγαρία) έχουν διαθέσει 566,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ίσο με το 3,9 τοις εκατό του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Οι τιμές του φυσικού αερίου πέφτουν, αλλά πρέπει να παράγουμε περισσότερα
Μόνο αφού καθορίστηκε στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μια πιθανή συμφωνία για τη θέσπιση προσωρινού ανώτατου ορίου στην τιμή του φυσικού αερίου, στις κοινές αγορές και αποθήκευση, την τελευταία εβδομάδα το κόστος αυτής της πρώτης ύλης έχει πέσει κάτω από τα 100 ευρώ ανά MWh. Δεν είναι σίγουρο ότι η κατάσταση βρίσκεται σε διαδικασία επίλυσης, ωστόσο είναι ένα πολύ θετικό σημάδι που πηγαίνει προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Ωστόσο, εάν το ερώτημα που συνδέεται με τις υψηλές τιμές φαίνεται να «ανασυντίθεται», το μεγάλο πρόβλημα της ανεπαρκούς εξορυκτικής προσφοράς παραμένει. Παρά το εξαιρετικό έργο που επιτελέστηκε από την κυβέρνηση Ντράγκι για τη διαφοροποίηση των χωρών που προμηθεύουν φυσικό αέριο, το μεγάλο άγνωστο που συνδέεται με τα ρωσικά αντίποινα εξακολουθεί να παραμένει. Εάν ο τελευταίος εξαλείφει τις ροές ενέργειας τον επόμενο χειμώνα, τότε θα αναγκαζόμασταν να δεσμεύσουμε τη χρήση φυσικού αερίου και, κατά συνέπεια, ηλεκτρικής ενέργειας τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις. Είναι ένα σενάριο που πρέπει να αποτρέψουμε γιατί μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τη χώρα μας, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη, με πολύ ανησυχητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Γι' αυτό είναι σημαντικό να επιστρέψουμε στην εξόρυξη περισσότερου φυσικού αερίου, επίσης στην Ιταλία, ζητώντας επίσης από τις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία να ευθυγραμμιστούν με αυτήν τη νέα ενεργειακή πολιτική.
Πού θα βρείτε τα χρήματα της βοήθειας;
Για να αντιμετωπίσει τους ακριβούς λογαριασμούς, η κυβέρνηση Μελόνι θα μπορούσε να διαθέσει για αυτό το τελευταίο μέρος του 2022 ένα ποσό που δεν θα ξεπερνά τα 15 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 10 κληροδοτήθηκαν από την εκτελεστική εξουσία Ντράγκι και άλλα 5 που θα έπρεπε να προέρχονται από την ΕΕ. Πράγματι, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να επιτρέψουν σε μεμονωμένες χώρες να ανακτήσουν τα διαρθρωτικά ταμεία 2014-2020 που δεν έχουν ακόμη δαπανηθεί ή δεν έχουν δεσμευτεί με δεσμευτικό τρόπο. Εάν, όπως είναι πιθανό, η νέα κυβέρνηση επεκτείνει τα μέτρα που εγκρίθηκαν με το διάταγμα για τη βοήθεια (κόστος περίπου 5 δισ. ευρώ) και για τον ερχόμενο Δεκέμβριο, κατά τη γνώμη μας τα άλλα 10 δισ. που είναι διαθέσιμα είναι σίγουρα σημαντικά, αλλά δεν επαρκούν για σημαντική στείρωση το επιπλέον κόστος που θα κληθούν να επιβαρύνουν οικογένειες και επιχειρήσεις αυτό το τελευταίο εξάμηνο του έτους.
Λοιπόν, πού να βρεθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα περαιτέρω πόροι για τον μετριασμό των αυξήσεων των τιμών της ενέργειας που, σύμφωνα με την εκτίμησή μας, θα πρέπει να ανέρχονται σε τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ; Σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο μέσω μιας διακύμανσης του προϋπολογισμού, μια υπόθεση που, ωστόσο, το νέο στέλεχος δεν φαίνεται να θέλει να ακολουθήσει.
Και το 2023;
Εάν η πρόθεση της εκτελεστικής εξουσίας φαίνεται ότι δεν είναι να καταφύγει σε νέο χρέος, οι πόροι για τη συγκράτηση των ακριβών λογαριασμών μπορούν να ανακτηθούν μόνο μέσω περικοπής των δημοσίων δαπανών, δεδομένου ότι φαίνεται αδιανόητο να είναι σε θέση να ενεργήσει στο μέτωπο των εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στο Nadef 2022, φέτος η συνολική δημόσια δαπάνη (συμπεριλαμβανομένου και των τόκων) θα πρέπει να ξεπεράσει το ανώτατο όριο του ενός τρισεκατομμυρίου: φτάνοντας τα 1.029 δισ. ευρώ. Αριθμός, το τελευταίο, αυξημένο κατά 43,1 δισ. σε σχέση με το 2021. Τα τελικά έσοδα, από την άλλη, θα φτάσουν φέτος το όριο των 932,5 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 75,2 δισ. σε σχέση με το 2021.
Τόσο από πλευράς δαπανών όσο και εσόδων, η επίδραση του πληθωρισμού έγινε αισθητή, συμβάλλοντας σημαντικά στην τροφοδότηση των αυξήσεων. Τώρα, έχοντας κατά νου ότι σχεδόν το 90 τοις εκατό των συνολικών δαπανών είναι σχεδόν ασυμπίεστο (συντάξεις, κοινωνικές παροχές, υγειονομική περίθαλψη, καταβλητέοι τόκοι, μισθοί δημοσίων υπαλλήλων, ενδιάμεση κατανάλωση, επενδύσεις κ.λπ.), δεν θα είναι καθόλου εύκολο με το επόμενος νόμος.προϋπολογισμός «ανακτούν» τους πόρους που θα διατεθούν για να συγκρατήσουν το κόστος των λογαριασμών του 2023 σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όσον αφορά την αναθεώρηση των δαπανών, στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματα που επιτύχαμε τα τελευταία 10 χρόνια ήταν άσχετα και, στον ορίζοντα, δεν φαίνεται να βλέπουμε σημάδια που να υποδηλώνουν μια επιθυμητή ανάκαμψη.