(door Francesco Matera) Het moeras van de Sahel, een deel van de wereld waar reguliere legers hebben gefaald en waar terroristische milities meer greep hebben op de lokale bevolking, een beetje zoals wat er gebeurde in Afghanistan na 20 jaar oorlog.
Italië is aanwezig met een militair contingent dat opereert in het dodelijke "driegrenzengebied" ter ondersteuning van de 5.000 Franse soldaten en het leger van de lokale voorlopige regeringen. We zullen moeten samenwerken met legers zoals het Malinese leger dat volgens VN-rapporten een vandalentuig is dat verantwoordelijk is voor massamoorden onder de bevolkingsgroepen die ze geacht worden te verdedigen.
De geallieerde regeringen, Mali en Burkina Faso, doen niet al te heimelijk zaken met jihadistische formaties, waaronder de "Steungroep voor islam en moslims"Gsim, verbonden met Al Qaeda, en de" Islamitische Staat van de grote Sahara ". Er zijn gebieden in de Sahel waar de facto wapenstilstanden bestaan tussen jihadisten en lokale legers en waar mannen en voertuigen van islamistische groeperingen vrij rondlopen in dorpen, sporen en steden in ruil voor het opschorten van aanslagen. Kortom, we zijn er om de Fransen te helpen in een moeras waaruit het onmogelijk is om eruit te komen, behalve met een Italiaanse dood als bruidsschat. Waarschijnlijk is de Italiaanse strategie om zich in dat gebied te vestigen om te proberen de stroom migranten naar ons land, dat nu wordt beschouwd als Turks-Russisch grondgebied, te beheersen. Of is het een verbintenis die voortvloeit uit het veelbesproken Quirinale-verdrag?
Op The Economist is er een significant getuigenis van de hel in de Afrikaanse Sahelstrook.
Vooral in het noorden is de situatie dramatisch, er is geen staat, er is geen veiligheid. Dorpen zijn alleen veilig als er VN-vredeshandhavers in de buurt zijn.
Het gebied van Gao, waar ooit Britse troepen waren, is emblematisch: op een avond in augustus, bij zonsondergang, braken de jihadisten de stad Outtagouna binnen, ongeveer 170 km van Gao, waarbij 54 jongeren omkwamen. De VN-troepen kwamen te laat, meldt majoor Hudson. Een dun veiligheidsframe kan alleen worden gegarandeerd door de VN-troepen die ongeveer 15.000 blauwhelmen op de grond in dienst hebben.
Frankrijk heeft ongeveer 5.000 soldaten die in Mali vechten, logistiek ondersteund door ongeveer 1.000 Amerikaanse soldaten. Andere soldaten van de Europese strijdkrachten leiden daarentegen het Malinese leger op.
Maar zelfs met deze troepen verspreidden de opstandelingen zich meedogenloos over Mali en het naburige Niger en Burkina Faso.
Meer dan een miljoen mensen zijn uit hun huizen verdreven en de afgelopen twee jaar zijn er meer dan 10.000 vermoord. Kortom, de regeringen van de regio en hun westerse aanhangers verliezen langzaam de oorlog.
In een groot deel van Mali zijn geen politie, rechters, leraren of verpleegsters. VN-vredestroepen hebben onlangs een regionale gouverneur meegenomen naar een dorp in het noordoosten. Voor een 61-jarige was het de eerste keer in zijn leven dat hij iemand zag die de centrale staat vertegenwoordigt.
In 2018 werkte 75% van de ambtenaren (inclusief leraren en verpleegkundigen) in de hoofdstad. De regering heeft 80% van haar totale uitgaven besteed aan hun salarissen, hoewel slechts 13% van de totale bevolking in de hoofdstad woont.
De autoriteiten hebben in feite de oorlog buiten de hoofdstad toevertrouwd aan Frankrijk en de VN en hebben hun troepen uit een groot deel van het land teruggetrokken. Het is geen toeval dat in gebieden waar geen staat is, misdaad wijdverbreid is en jihadisten voet aan de grond hebben gekregen en steun en gerechtigheid garanderen, ook al is het op brute wijze.
Zelfs Burkina Faso e Niger jihadisten gedijen waar de staat afwezig is of verdreven is. Sinds 2018 hebben opstandelingen in dat grensgebied zo'n 300 regeringsfunctionarissen vermoord. Internationale analisten denken dat geweld niet nodig is om de jihadisten te verslaan, maar wel nodig is om legitimiteit voor de staat te verwerven door het bestuur en de economische ontwikkeling te verbeteren.
Het punt is precies dit, maar welke staat moet worden gelegitimeerd? In 2020, nadat de regering de overwinning had opgeëist bij een dubieuze parlementsverkiezing, gingen duizenden mensen de straat op om te protesteren tegen verkiezingsfraude en om een duidelijke verslechtering van de veiligheid te claimen. De kolonel won, met de schaduw van de staatsgreep Assimi Goita die, ondanks beloften om binnen 18 maanden nieuwe verkiezingen te houden, zich sindsdien stevig heeft verankerd in de nationale regering.
Het verhaal van de staatsgreep stelt dat het lang duurt om de staat te "heroprichten" na jaren van corruptie en wanbestuur. Veel Malinezen geloven het, zo blijkt uit een enquête onder inwoners van Bamako afgelopen september: 75% vertrouwt deze regering en wil de verkiezingen uitstellen.
De generaal Marc Conruyt, die onlangs het bevel voerde over de Franse strijdkrachten in de regio, stelt dat "de politieke onrust en politieke moeilijkheden in Bamako een zeer, zeer beperkte impact hebben gehad" op militaire operaties. Maar het blijft misschien niet duren. De lokale overheid heeft, om haar instemming te doen gelden, de Fransen er vaak van beschuldigd jihadisten op te leiden. Na de gedeeltelijke inzet van de Franse troepen grepen de huurlingen van het Russische privébedrijf Wagner.
Aan de andere kant is er de staat binnen de staat. Veel jihadisten zijn echte politieke figuren met een niet te verwaarlozen aanhang. Iyad Ag Ghali, de leider van ] ama'at Nasr al-Islam wal Muslimin, gekoppeld aan Al Qaeda, was niet altijd een jihadist, bij het aanbreken van zijn opkomst was hij een van de leiders van de Toeareg-rebellen. Het is geen toeval dat veel jihadisten in het noorden van Mali verbonden blijven met separatistische Toeareg-groepen.
In het centrum van Mali, waar het geweld nu erger is dan in het noorden, hebben jihadisten de kloven tussen gemeenschappen uitgebuit en zich voorgedaan als verdedigers van de etnische groep Fulani. Milities zoals Dan Na Ambassagou ("Jagers die op God vertrouwen") beweren echter dat ze andere etnische groepen verdedigen.
Een vergelijkbare dynamiek verscheurt het sociale weefsel in Burkina Faso en Niger. Vrede vereist niet alleen scholen en ziekenhuizen, maar ook ideeën over hoe de macht het beste kan worden gedeeld tussen multi-etnische gemeenschappen. Veel Malinezen denken dat gesprekken met jihadisten voor ideeën kunnen zorgen. Frankrijk, dat sinds 50 meer dan 2013 soldaten in de Sahel heeft verloren, is tegen dit idee. Er zijn echter veel lokale vredesakkoorden gesloten in Mali en ook veel in Burkina Faso. Sommige bevinden zich tussen conflicterende etnische groepen, maar andere omvatten jihadisten. Politieke onderhandelingen op hoog niveau tussen de Malinese regering en hoge jihadistische leiders vereisen een aanzienlijke kwalitatieve sprong tussen de onderhandelingen. Velen beweren dat de Fransen geen voorstander zijn van toenadering tussen de partijen, ook al is de stabiliteit van de Sahel nauw verbonden met de stabiliteit van Mali en zou iedereen de voorkeur moeten geven aan stabilisatie- en groeiprocessen voor landen die alleen nooit ergens zullen komen.