(di Vito Coviello, Partner AIDR oraz Kierownik Obserwatorium Technologii Cyfrowych w sektorze Transportu i Logistyki) Duże zakłady odegrały fundamentalną rolę w odrodzeniu kraju: katastrofalne wydarzenia, takie jak wojny czy klęski żywiołowe, oraz pomoc gospodarcza przeznaczona na odbudowę często były siłą napędową ożywienia gospodarczego.
Po wojnie to właśnie Plan Marshalla umożliwił odbudowę zniszczonej infrastruktury naszego terytorium.
Beton i żelazo były podstawowymi elementami wznowienia po wojnie: ponad 10.000 XNUMX mostów do odbudowy, drogi i linie kolejowe do remontu oraz do budowy nowych.
Lata 50. i 60. XX wieku w tzw. okresie włoskiego okresu powojennego, który zbiega się również z pierwszymi dekadami Rzeczypospolitej, wspominane są jako lata cudu gospodarczego.
Duże prace były i dlatego nadal są konieczne, aby działać jako siła napędowa ożywienia gospodarczego, ale w porównaniu z przeszłością zmieniły się wymagania: wczoraj każda praca była w porządku, jeśli służyła ożywieniu gospodarczemu, dziś musi być również zrównoważona przy poszanowaniu środowiska.
Dziś wielkie prace są takie tylko wtedy, gdy są konieczne do przebudowy terytorium, jeśli chronią ekosystem i promują rozwój gospodarczy.
Rozwój gospodarczy jest ostatecznym celem osiągnięcia zatrudnienia i dobrobytu w kraju, ale musi być zaprojektowany z uwzględnieniem ochrony ekosystemu: żaden wzrost gospodarczy nie miałby większego sensu, jeśli w takim razie nie zagwarantujemy zrównoważonego życia przyszłym pokoleniom po nas.
W odniesieniu do wpływu nowych projektów na środowisko ustawodawca interweniował w 2006 r. dekretem ustawodawczym nr. 152 z dnia 3 kwietnia ustalanie OOŚ (oceny oddziaływania na środowisko) w procesie zatwierdzania projektów.
Również w przypadku nowych dużych robót w fazie rozruchu uwaga na przyczyny środowiskowe jest wykrywalna w PNRR, ale nadal na bardzo makro poziomie. W Misji 3 PNRR – interwencje w sektorze infrastruktury – Plan przewiduje finansowanie przede wszystkim linii kolejowych, jednak szczegółowe oceny oddziaływania na środowisko poszczególnych nowych odcinków, które mają powstać, nie zostały jeszcze opublikowane.
Zwłaszcza w przypadku nowych linii, które mają zostać wybudowane, a jednym z nich jest linia HS Salerno – Reggio Calabria, ocena oddziaływania na środowisko ma duże znaczenie, jeśli jest również powiązana z analizą kosztów i korzyści: budowa nowej linii może mieć silny wpływ na środowisko w postaci zwiększonej emisji gazów cieplarnianych na etapie budowy, a w konsekwencji może przynieść korzyści w zakresie redukcji emisji w przyszłości tylko wtedy, gdy będzie w stanie zapewnić rzeczywistą zmianę w ruchu drogowym, autostradowym i lotniczym na nową linię kolejową uzasadniającą inwestycję.
Bardzo ważne jest, aby równolegle i podczas budowy nowych linii kolejowych tworzyć plany przenoszenia towarów z dróg na tory w celu dalszej redukcji emisji gazów cieplarnianych: każda nowa linia dużych prędkości uwalnia nowe trasy pociągów na starych liniach, które muszą być zajęte szczególnie na korzyść transportu towarowego.
Ostatnie dane dotyczące transportu potwierdzają, że jedna czwarta wielkości emisji gazów cieplarnianych w naszej atmosferze jest spowodowana transportem i jest najbardziej zanieczyszczająca. Pociąg jest z pewnością najbardziej ekologicznym przewoźnikiem iz tego powodu Unia Europejska umieściła kolej w centrum zrównoważonej mobilności.
W trzynastej edycji Mercintreno, Krajowego Forum Promocji Towarowego Przewozu Kolejowego urodzonego w 2009 roku, okazuje się, że Włochy wciąż są z tyłu w Europie pod względem ilości towarów przewożonych koleją. Chociaż transport kolejowy jest bezpieczniejszy i mniej zanieczyszczający niż inne rodzaje transportu towarowego, tylko 13% produktów jest transportowanych koleją w porównaniu do średniej europejskiej wynoszącej 20%.
Oczywiście PNRR przewiduje wiele interwencji w portach i retroportach mających na celu poprawę oferty integracyjnej systemu transportu towarowego, ale prawdopodobnie potrzebne jest również większe zaangażowanie legislacyjne, aby narzucić, po stworzeniu najlepszych warunków dla całkowitej integracji multimodalnej, przesunięcie kolejowego ruchu towarowego w celu realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu (agenda 2030 i 2050).
W odniesieniu do analizy oddziaływania projektów nowych Dużych Robót należałoby również wprowadzić, ewentualnie z nową interwencją ustawodawcy, również obowiązek VID (Digital Impact Assessment).
Żadna nowa interwencja nie może być oddzielona od cyfrowej, a obowiązkowa analiza wpływu w tym sensie dałaby większy impuls do projektowania nowych zintegrowanych i zrównoważonych ekologicznie rozwiązań.