Maandag schreef de Griekse pers dat Turkije een Griekse F-400 had "verlicht" die terugkeerde van een multinationale oefening met zijn S-16 luchtverdedigingssysteem.
Turkije, een NAVO-land dat zich niet bewust is van de waarschuwingen van Washington over het S-400-systeem, zou het nu zelfs gebruiken om een vliegtuig van de Atlantische Alliantie te volgen.
Er was geen ophef over de zaak. Het Pentagon zweeg over de aflevering. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat sommige Amerikaanse functionarissen 'op de hoogte waren van de rapporten over deze kwestie'.
Ondertussen stuurden een paar senatoren op Capitol Hill een brief naar minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, waarin ze eisten of de lokale persberichten waar waren, en er bij de regering op aandrongen sancties op te leggen.
"De affaire laat zien dat Turkije niet van plan is de koers te veranderen en het Russische luchtverdedigingssysteem te ontmantelen“Schreven senatoren Chris Van Hollen, D-Md., en James Lankford, R-Okla.,.
"De recente activering door Turkije van het S-400-systeem om de door de VS gemaakte F-16 te detecteren benadrukt onze ernstige bezorgdheid over het vermogen van Rusland om toegang te krijgen tot gevoelige gegevens. De senatoren gaan verder.
Ankara's aankoop van de S-400 in 2017 leidde tot veel zorgen onder insiders uit de industrie dat het Russische luchtverdedigingssysteem gevoelige informatie over NAVO-vliegtuigen en -netwerken naar Moskou zou sturen.
Nadat Turkije vorig jaar begon met de aanschaf van de eerste S-400’s, sloot de regering-Trump Ankara uit van het F-35-programma.
Bloomberg meldde ook dat Ankara niet wil terugkeren en van plan is het systeem volgende week te testen op een locatie in de provincie Sinop aan de kust van de Zwarte Zee. Van daaruit zou het raketsysteem, dat een bereik heeft van 400 kilometer, vliegtuigen kunnen bereiken. die over een groot deel van de lucht vliegen, een plek waar veel Amerikaanse en Russische militaire vliegtuigen passeren.
In het Bloomberg-artikel staat dat Turkije “de batterijen niet activeert, maar naar verluidt de gereedheid van apparatuur en personeel test.”
Analisten zijn verdeeld over de manier waarop de Verenigde Staten zullen reageren op deze nieuwste provocatie, als ooit bewezen wordt dat deze waar is. Turkije heeft de S-400 al aangeschaft en het is onwaarschijnlijk dat Turkije de extreem dure hardware zal opgeven, zeggen analisten. En hoewel het Congres heeft aangedrongen op het opleggen van sancties aan Ankara, is president Donald Trump tot nu toe terughoudend geweest om deze op te leggen. Het is echter niet duidelijk of dit laatste incident zal leiden tot een verandering in de beslissingen van Washington.
Volgens een wet uit 2017, bekend onder de afkorting CAATSA, moeten de Verenigde Staten sancties opleggen aan regeringen die een grote defensie-aankoop doen bij Rusland. Wetgevers benadrukken dat de S-400-deal aan deze definitie voldoet.
“Als ze de S-400 aanzetten, gebruiken ze hem waarschijnlijk op de een of andere manier”, zegt Thomas Karako, raketverdedigingsexpert bij de denktank Center for Strategic and International Studies in Washington. “Maar gebruik is niet het criterium voor het implementeren van CAATSA-sancties.
“De bewijslast ligt niet in het vaststellen van ‘oneigenlijk’ gebruik – bijvoorbeeld tegen mede-NAVO-bondgenoten”, zei Karako. “De CAATSA-taal gaat over de levering van wapens uit Rusland.”
De woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken sloot het gebruik van CAATSA niet uit.
“We blijven krachtig bezwaar maken tegen de Turkse aankoop van het S-400 luchtverdedigingssysteem en zijn diep bezorgd over berichten dat Turkije zijn inspanningen voortzet om de S-400 in gebruik te nemen”, zei de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. “We blijven op het hoogste niveau benadrukken dat de overgang naar de S-400 een groot obstakel blijft in de bilaterale betrekkingen en bij de NAVO, evenals een risico voor mogelijke CAATSA-sancties.”
Het departement heeft er “vertrouwen in dat president Erdogan en zijn hoge functionarissen ons standpunt begrijpen.”
Het vermeende incident zou er echter op wijzen dat Ankara snel voortgang boekt met de implementatie van het systeem.
De S-400 het is een batterij die bestaat uit een commandopost, raketwerpers en een krachtige radar die meerdere objecten tegelijkertijd kan identificeren en volgen vanaf honderden kilometers afstand.
“De radar volgt niet alleen vijanden; in de surveillancemodus zendt hij alles uit om te zien of er iets opduikt,” zei Karako. “Maar als ze iets vinden, steken ze meer energie in het doel om het te volgen.”
Voor Turkije is de vermeende episode niet gericht tegen de NAVO en de Verenigde Staten, maar tegen Griekenland.
Erdogan zou een krachtig buitenlands beleid tegen Griekenland kunnen gebruiken om de Turkse publieke opinie af te leiden van de aanhoudende economische crisis en zijn steeds autocratischer leiderschap.
In de Middellandse Zee ontstond deze zomer een geschil met de Grieken over de toegang tot de gasvoorraden in de Middellandse Zee, waardoor de spanningen op het verdeelde eiland Cyprus en de oversteek van migranten van Turkije naar Griekenland toenamen.
Pompeo bezocht in september Griekenland, Kreta en Cyprus, waar hij Cyprus en Griekenland expliciet steunde in hun jurisdictiegeschil over maritieme rechten.
“Wij blijven diep bezorgd over de lopende Turkse operaties om de natuurlijke hulpbronnen in kaart te brengen in gebieden waarover Griekenland en Cyprus jurisdictie claimen in het oostelijke Middellandse Zeegebied. De Republiek Cyprus heeft het recht om zijn natuurlijke hulpbronnen te exploiteren, inclusief het recht op koolwaterstoffen die zich in zijn territoriale zee en zijn exclusieve economische zone bevinden”, zei Pompeo in een voorbereide toespraak op 12 september.
Wij zijn ook van mening dat de middelen van Cyprus gelijkelijk moeten worden verdeeld tussen de Grieks-Cypriotische en Turks-Cypriotische gemeenschappen.” De Amerikaanse betrekkingen met Turkije zijn de afgelopen twee jaar steeds gespannener geworden. Hoewel de impasse over de S-400 centraal stond, heeft Erdogans inval in Syrië in oktober 2019 ook voor een grote kloof tussen de twee NAVO-bondgenoten gezorgd.
Sommige analisten en wetgevers hebben betoogd dat de aankoop van de S-400 door Turkije aantoont dat het land zich distantieert van de Verenigde Staten en de rest van de NAVO.
Weer anderen zeggen dat Turkije alleen doet wat het altijd heeft gedaan: tactische en strategische beslissingen nemen op basis van wat het als zijn beste belangen beschouwt. Maar binnen de uitvoerende macht zijn functionarissen zich terdege bewust van de kosten van een diepere breuk met Turkije. Op het spel staat onder meer de toegang tot verschillende belangrijke Amerikaanse en NAVO-locaties. Incirlik Air Base herbergt Amerikaanse B-61 nucleaire zwaartekrachtbommen en is een handig toegangspunt tot het Midden-Oosten. Turkije controleert ook de Bosporus, wat volgens een overeenkomst uit 1936 betekent dat het de toegang van de marine naar en van de Zwarte Zee controleert.