(autor: Maria Stefania Cataleta) Kongijskie dzieci nadal płacą bardzo wysoką cenę za konflikt, który od lat krwawi w kraju. Jak wiadomo, woj Ituri i Kiwu Północne należą do najbardziej dotkniętych wojną, gdzie notuje się największą liczbę ofiar.
Na podstawie Raportu o Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych (NU) z dnia 10 października 2022 r. pt. „Dzieci a konflikt zbrojny w Demokratycznej Republice Konga”, w ostatnich miesiącach 2022 roku przemoc wobec nieletnich zmniejszyła się w porównaniu z poprzednimi okresami, w rzeczywistości poprzedni raport mówił o 9957 naruszeniach; nie oznacza to jednak, że przemoc ustała, a liczba ofiar jest nadal bardzo wysoka, a kraj pozostaje jednym z krajów o największej liczbie przypadków przemocy wobec dzieci podczas konfliktu zbrojnego.
Między kwietniem 2020 r. a marcem 2022 r. potwierdzono 7616 poważnych naruszeń wobec 6073 dzieci popełnionych przez 78 walczących stron podczas konfliktu. Wśród stwierdzonych naruszeń są rekrutacja, porwania, morderstwa i napaści na tle seksualnym. Są to najbardziej rozpowszechnione i udowodnione naruszenia popełniane wobec nieletnich w kraju Demokratyczna Republika Konga (DRK). Można jednak zasadnie sądzić, że liczby te są znacznie wyższe, a wpływ na te dane miały problemy związane z pandemią COVID-19 i pandemią eboli w Kiwu Północnym, które są źródłem wielu ograniczeń w mobilności. Do tego należy dodać, że wielu otrzymanych informacji nie udało się potwierdzić ze względu na problemy związane z bezpieczeństwem, działaniami ugrupowań zbrojnych, stanem oblężenia prowincji Ituri i Nord-Kivu oraz wojskową działania Sił Zbrojnych DRK (FARDC), wszystkie czynniki, które uniemożliwiły dostęp do obszarów, na których doszło do naruszeń.
Z apelem do ugrupowań zbrojnych i władz kongijskich wystąpił m.in Specjalny Przedstawiciel Sekretarza Generalnego ONZ, Wirginia Gambaaby te niedopuszczalne naruszenia ustały, a winni zostali postawieni przed wymiarem sprawiedliwości. TO główny odpowiedzialny są uzbrojone milicje, ale rząd i siły bezpieczeństwa są w równym stopniu zaangażowane w liczne przypadki przemocy seksualnej, pomimo planu działania podpisanego z ONZ w 2012 roku. Plan ten miał na celu ochronę ludności cywilnej przed atakami zbrojnymi oraz podjęcie wszelkich niezbędnych środków w celu ochrony nieletnich, ułatwienia ich demilitaryzacji w stosunku do grup zbrojnych oraz sprzyjania ich reintegracji społecznej dzięki specjalnym programom.
L 'ósme sprawozdanie Sekretarza Generalnego, w zastosowaniu rezolucji 1612 (2005) i innych rezolucji Rady Bezpieczeństwa, daje obraz aktualnej sytuacji przemocy wobec kongijskich dzieci w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2022 r. Zgodnie z raportem, pomimo stanu oblężenia, zarządzonego przez prezydenta Tshisekedi 3 maja 2021 r., nasiliły się działania milicji w Ituri i Kiwu Północnym, czyli regionach, w których o stanie oblężenia zadecydowano właśnie ze względu na masową obecność ugrupowań zbrojnych.
Prezydent ogłosił również tzw program rozbrojeniowy, demobilizacja, odbudowa społeczności i stabilizacja cywilna. Ponadto od początku 2022 roku nieustanne starcia między ugrupowaniami zbrojnymi i wynikający z nich kryzys humanitarny spowodowało 6,2 miliona przesiedleńców, co jest najwyższą liczbą w całej Afryce.
Il Kiwu Północne jest to województwo o największej liczbie aktów przemocy (łącznie 4014), zbiegające się z największą liczbą obecnych tam ugrupowań zbrojnych, co szczególnie utrudnia sytuację ludności cywilnej, zwłaszcza dzieci. Te ostatnie są celem krwawych ataków bojówek, takich jak Sprzymierzone Siły Demokratyczne czy Ruch 23 Marca. Wszystko to wywołało powszechną mobilizację na rzecz grup lokalnych Nigdy nigdy, który zachęcał do rekrutacji dzieci do milicji. Inne grupy zbrojne, takie jak m.in Nigdy-Nigdy Mazemberw obliczu braku poparcia ludności przymusowo werbują dzieci jako karę zbiorową.
Nawet w Ituri istnieje równorzędna sytuacja, w której dzieci są ofiarami porwań, morderstw, naruszeń nietykalności cielesnej, rekrutacji i przemocy seksualnej, przede wszystkim ze strony sprzymierzonych sił demokratycznych, Spółdzielnia Rozwoju Konga i Patriotyczne Siły Oporu Ituri (FRPI), z wyraźnym naruszeniem porozumienia pokojowego podpisanego między tym ostatnim a rządem w lutym 2020 r.
Poważnych naruszeń stwierdzonych w okresie objętym Raportem było 7616 wobec 6073 dzieci, w tym 4240 chłopców i 1833 dziewcząt, popełnionych przez aż 78 stron konfliktu. Poza ugrupowaniami zbrojnymi za przestępstwa przeciwko nieletnim odpowiadają również siły rządowe, a mianowicie FARDC, kongijska policja krajowa i Narodowa Agencja Wywiadu.
Liczba przypadków przemocy seksualnej wzrosła w stosunku do poprzedniego okresu, jest to naruszenie najczęściej przypisywane siłom rządowym (256), tj. FARDC, do tego stopnia, że gwałt i inne formy przemocy seksualnej wobec dzieci stanowiły 51% wszystkich naruszeń przypisywanych siłom rządowym. Także tutaj uważa się, że problemy związane z pandemią COVID-19, z utrudnionym dostępem do miejsc, przesłoniły rzeczywisty rozmiar tych naruszeń, których byłoby znacznie więcej.
W sumie Raport potwierdził, że w analizowanym okresie zwerbowano i wykorzystano w działaniach wojennych 3901 nieletnich, co stanowi spadek w porównaniu z poprzednim okresem. 42% nieletnich w chwili rejestracji miało mniej niż 15 lat. W zaciągu należy się liczyć wykorzystywanie małych dziewczynek jako narzeczonych, konkubiny i niewolnice seksualne. Rzeczywiście, rekrutowane dzieci są ofiarami innych poważnych naruszeń, takich jak przemoc seksualna. Co najmniej 54% z 524 zwerbowanych dziewcząt zgłosiło, że w okresie przynależności do grupy zbrojnej padło ofiarą niewolnictwa seksualnego (138), przymusowego małżeństwa (97), gwałtu (30) i zbiorowego gwałtu (16). Ogólnie rzecz biorąc, przemocy seksualnej towarzyszą inne poważne czyny przestępcze, takie jak spowodowanie śmierci małoletniego, poważne naruszenie jego integralności fizycznej, uczynienie go ofiarą porwania i werbunku. Spośród sprawców zatrzymanych za te przestępstwa aż 93% to członkowie sił rządowych.
Powaga naruszeń popełnianych wobec dzieci nie zmniejszyła się pomimo zobowiązań podjętych przez rząd DRK w zakresie ochrony dzieci wraz z podpisaniem planu działania w 2012 r. oraz pomimo współpracy między ONZ i FARDC, tak aby dzieci nie były rekrutowane jako żołnierze ani nie byli ofiarami przemocy seksualnej. W tym celu MONUSCO przygotowało szkolenia na temat przemocy seksualnej wobec dzieci na rzecz FARDC, które według Raportu Sekretarza Generalnego nadal znajdują się na szczycie listy grup odpowiedzialnych za przemoc seksualną wobec dzieci w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych z dnia 23 czerwca 2022 r.
Obecnie kongijski kodeks karny przewiduje karę do 20 lat pozbawienia wolności za rekrutację nieletnich. 23 listopada 2020 r. o godz. Ntabo Ntaberi Sheka, były szef grupy Mai-Mai Sheka skazany na dożywocie przez sąd w Kiwu Północnym za zbrodnie wojenne obejmujące gwałt, niewolnictwo seksualne, morderstwo, wykorzystywanie dzieci w bitwach, grabieże, niszczenie mienia, ataki na integralność fizyczną i inne. Dalsze śledztwo dotyczyło wielu członków sił rządowych aresztowanych pod zarzutem napaści seksualnej na nieletnich.
L 'UNICEF opracowała programy ochrony i wspierania łączenia rodzin, dostępu do opieki medycznej, wsparcia psychospołecznego i reintegracji społeczno-ekonomicznej na rzecz dzieci dotkniętych konfliktem w DRK.
Pomimo wysiłków społeczności międzynarodowej i organizacji międzynarodowych, Sprawozdanie Sekretarza Generalnego z 2022 r maluje alarmujący obraz sytuacji małoletnich zaangażowanych w konflikt, który dotyka DRK, zaangażowania, które powoduje, że znajdują się oni w sytuacji szczególnej bezbronności, która dodaje się do tej bezbronności, która jest już wpisana w sam fakt bycia nieletnimi, ponieważ tacy beneficjenci szczególną ochronę. W DRK nieletni są ewidentnie pozbawieni tej ochrony przez instytucje, które wręcz przeciwnie, są odpowiedzialne za najpoważniejsze naruszenia praw dzieci, jak potępiono w sprawozdaniu w odniesieniu do odpowiedzialności ustanowionej przez FARDC za ohydne zbrodnie z udziałem seksualny. Należy wywrzeć presję na kongijski rząd, aby podjął poważne zobowiązania i wdrożył politykę prewencyjną i represyjną przeciwko tym szeroko rozpowszechnionym praktykom w kraju. Naturalnie, aby istniał skutek odstraszający, międzynarodowy wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych również będzie musiał nadal odgrywać swoją rolę.